Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje zdrowie jako nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego
i społecznego dobrostanu. 

Zdrowie jest jednym z podstawowych dóbr cenionych przez Polaków i jest jedną z najważniejszych wartości codziennego życia. Opinię tę potwierdzają wyniki badania CBOS „Zdrowie i prozdrowotne zachowania Polaków” przeprowadzonego w październiku 2016r. [1] Wyżej respondenci oceniają tylko szczęście rodzinne.[2]

Podstawą zdrowia człowieka jest harmonijna równowaga, czyli korzystne oddziaływanie człowieka na świat, który go otacza oraz oddziaływanie świata zewnętrznego na człowieka. Istnieje kilka najważniejszych czynników, które wpływają na zachowanie przez człowieka dobrego zdrowia. Wśród nich należy uwzględnić: adaptacyjne i genetyczne uwarunkowania zdrowotne, uwarunkowania środowiskowe oraz zdrowotne powiązane ze stylem życia poziomem świadomości zdrowotnej oraz profilaktyką medyczną.



     CHOROBY CYWILIZACYJNE    

Wyzwaniem współczesnej medycyny są także tzw. choroby cywilizacyjne, które występują globalnie i związane są z wielką dynamika postępu cywilizacyjnego
i technicznego. Do najważniejszych chorób z tego obszaru należą: choroby układu sercowo-naczyniowego, otyłość, cukrzyca, nowotwory, choroby układu oddechowego, choroby i dolegliwości układu pokarmowego, osteoporoza, choroby zakaźne, w tym AIDS i gruźlica, alergie, choroby psychiczne i uzależnienia: alkoholizm, narkomania, anoreksja, bulimia, depresja, choroby afektywne, zaburzenia osobowości i nerwice. Schorzenia społeczeństw wysoko rozwiniętych znacznie skracają życie i są przyczyną ponad 80 proc. zgonów. Zachorowanie na jedno z nich, często wiąże się z ryzykiem kolejnych problemów zdrowotnych. Choroby cywilizacyjne mają jeden wspólny mianownik – tempo życia i związany z nim niehigieniczny styl życia, pełen stresu, braku aktywności fizycznej, złego odżywiania czy używek.

Bardzo ważnym elementem dbałości o zdrowie są badania profilaktyczne, które wykonujemy, by monitorować nasz stan zdrowia w zakresie podstawowym lub pod kątem rozpoznania konkretnego schorzenia.



   ZALECENIA dot. BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH   

przygotowane przez lek. Piotra Jankowskiego z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii WUM:

1. BADANIA PODSTAWOWE:

- pomiar ciśnienia tętniczego u wszystkich przynajmniej raz w roku [3]

- oznaczenie stężenia cholesterolu - u wszystkich mężczyzn > 40 r. ż., u wszystkich kobiet > 50 r. ż., a także u osób młodszych z czynnikami ryzyka chorób
  układu krążenia; przy prawidłowym wyniku badanie należy powtarzać co 3-5 lat  [4]

- oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo – raz na 3 lata u wszystkich osób po 45 r.ż. lub co roku u osób z grup ryzyka (m. in. u osób otyłych) [5]

2. BADANIA W ZAKRESIE PROFILAKTYKI NOWOTWOROWEJ:

Badanie profilaktyczne raka piersi – mammografia:

- raz na 2 lata u kobiet w wieku 50-69 lat [6]

- co roku u kobiet w wieku od 50 do 69 lat, których członkowie rodziny chorowali na raka piersi (matka, siostry lub córki)

Badania profilaktyczne raka szyjki macicy - cytologia

- co 3 lata – u kobiet w wieku od 25 do 59 lat [7]

- co rok – u kobiet w wieku od 25 do 59 lat obciążonych czynnikami ryzyka (m. in. u kobiet zakażonych typem HPV wysokiego ryzyka)

Badanie profilaktyczne raka jelita grubego - kolonoskopia

- raz na 10 lat u osób w wieku 50-65 lat, niezależnie od wywiadu rodzinnego [8]

- co 5-10 lat u osób w wieku 40-65 lat, które mają krewnego pierwszego stopnia, u którego rozpoznano raka jelita grubego


3. INNE ZALECANE BADANIA:

- choć mammografia jest jedynym badaniem o udowodnionej skuteczności w zmniejszaniu umieralności z powodu raka piersi, kobietom zaleca się również
  comiesięczne samodzielne badanie piersi, a także coroczne zbadanie piersi przez lekarza
[9]

- stomatolodzy zalecają, by co pół roku zgłaszać się na przegląd stomatologiczny

- raz w roku warto również umówić wizytę u okulisty, podczas której lekarz nie tylko zbada ostrość widzenia i dobierze odpowiednie soczewki korekcyjne.
  Wizyta
pozwoli również na wczesne wykrywanie takich chorób jak jaskra.

- zdaniem dermatologów powinniśmy samodzielnie lub przy pomocy osoby bliskiej raz w roku obejrzeć skórę swojego ciała pod kątem obecności znamion
  barwnikowych
.[10]  W przypadku gdy znamię nagle się powiększa, krwawi, posiada nierówne brzegi, jest asymetryczne lub różnobarwne należy jak najszybciej

  udać się do lekarza dermatologa.

- Osoby w wieku 40 – 60 lat, które paliły lub nadal palą papierosy powinny wykonać badanie spirometryczne w celu wczesnego wykrycia przewlekłej
  obturacyjnej choroby płuc (POChP). Dodatni wynik badania stanowić może dodatkową motywację do zaprzestania palenia, które jest jedynym działaniem
  hamującym postęp choroby.

Warto zadbać o swoje zdrowie wykonując potrzebne badania profilaktyczne, w tym badania przesiewowe w kierunku nowotworów. W przypadku niepokojących objawów - NIE CZEKAJ! KONIECZNIE ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA - on pokieruje dalszą dIagnostyką oraz zleci potrzebne badania!



[1] CBOS, „Zdrowie i prozdrowotne zachowania Polaków”, Komunikat z badań NR 138/2016
[2] tamże
[3] Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego 2015
[4] Wytyczne Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016
[5] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2017. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego
[6] Ministerstwo Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi. http://www.mz.gov.pl/leczenie/swiadczenia-w-ramach-programow-zdrowotnych/program-profilaktyki-raka-piersi/
[7] Ministerstwo Zdrowia. Program profilaktyki raka szyjki macicy http://www.mz.gov.pl/leczenie/swiadczenia-w-ramach-programow-zdrowotnych/program-profilaktyki-raka-szyjki-macicy/
[8] Ministerstwo Zdrowia. Program badań przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego. www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/.../zal_1_program_badan_20032009.pdf
[9] Ellen Warner. Badania przesiewowe w kierunku raka piersi. N Engl J Med 2011;365:1025-32
[10] Braun-Falco O et al: Dermatologia. Wyd. II polskie pod red. W. Glińskiego. Wyd. Czelej, 2011